Opowieść o drzewach

Drzewa to nie tylko „fabryka” produkująca drewno, owoce i tlen. To nie tylko obiekt badań i zainteresowań leśników, sadowników, ekologów, dendrologów, historyków i artystów. Drzewa to przede wszystkim żywe organizmy, które były na Ziemi znacznie wcześniej niż my i doskonale pamiętają warunki, w których kiedyś przyszło im żyć. Są dla nas ważnym źródłem informacji.

Każde drzewo to mały ekosystem, w którym odbywają się tysiące procesów  istotnych dla funkcjonowania biosfery.

Pod wieloma względami drzewa są podobne do nas. Mają własne rodziny lasów i choć nie mogą mówić potrafią okazywać swoje uczucia - takie jak np. niezadowolenie z warunków życia. Jednak w przeciwieństwie do nas nigdy nie wyrządzają szkody środowisku, w którym żyją i którego, dokładnie tak jak my, potrzebują. Powinniśmy starać się je zrozumieć, słuchać i rozpoznawać sygnały, które nam wysyłają.

Różnorodność biologiczna oznacza życie na Ziemi, które znajduje się pod coraz silniejszą presją tylko jednego gatunku - ludzi. Fragmentacja naturalnych siedlisk, zanieczyszczenia, ekspansja miast i dróg na tereny niegdyś zielone oraz postępujące zmiany klimatu powodują, że różnorodność biologiczna jest coraz poważniej zagrożona. Najwyższy czas, by drzewa stały się źródłem naszej inspiracji jak żyć i gospodarować zasobami w zgodzie z przyrodą. Drzewa z racji swojej długowieczności niosą przesłanie dla przyszłości.

Co powiedziałyby drzewa, gdyby mogły mówić?

Poziom nauczania: Szkoła Podstawowa 

Przedmioty: Przyroda, Język Polski, Etyka

Przewidywane efekty

1. Uczeń dowiaduje się o znaczeniu drzew dla ludzi i dla życia planety.

2. Rozumienie rolę drzewa, jako ważnego elementu różnorodności biologicznej, od którego zależy wiele istotnych dla dobrej kondycji naszej planety procesów: np. zapobieganie ociepleniu klimatu, ochrona gleby przed erozją, kontrolowanie obiegu wody.

3. Rozumie jak ważna jest troska o przyrodę i że od nas zależy jaki jest i będzie stan drzew i całej przyrody.

Zasoby:

- karta pracy “Liść z drzewa”,

- karta pracy “Wywiane słowa”,

-  tabela “Opowieści mojego drzewa”

Miejsce pracy:

część A – klasa

część B – dziedziniec szkoły, ulica, park, łąka

Czas:

część A – 45 minut

część B – 30 minut regularnie w ciągu roku.

Przebieg zajęć:

Część A

1. Na początku zajęć zadaj uczniom pytanie: „Jakie, Twoim zdaniem jest znaczenie drzew ?”. Daj uczniom wystarczająco dużo czasu na przedstawienie odpowiedzi, które nagrywaj lub zapisuj na flipczarcie.
2. Powiedz uczniom, że każde drzewo, które choć nie może mówić, to porozumiewa się z nami. Nie jest łatwo zrozumieć język drzew. Dlatego jedno z drzew postanowiło napisać „list - liść” do uczniów. Drzewo nie wysłało tego „listu - liścia” pocztą, ale poprosiło o pomoc wiatr. Niestety podczas lotu kilka słów wypadło z listy.
3. Uczniowie pracują w parach z kartami pracy: "Liść z drzewa" oraz "Wywianymi słowami” Zadaniem uczniów jest odpowiednie wypełnienie luk w tekście „Liść z drzewa” oraz Wywianymi słowami”, aby móc odczytać przesłanie listu. Uczniowie powinni mieć wystarczająco dużo czasu na realizację tego zadania.
4. Przeczytaj poprawnie wypełniony list – „Liść z drzewa”, aby sprawdzić wszystkie odpowiedzi. Wyjaśnij nieznane informacje i pojęcia. Koniecznie przeanalizuj razem z uczniami poszczególne wątki listu i poprowadź dyskusję – pomoże Ci w tym poniższy zestaw pytań.

• W czym podobni są do siebie ludzie i drzewa ?
• Dlaczego drzewa są ważne dla człowieka, innych żywych organizmów i dla Ziemi?
• W jaki sposób człowiek i drzewo korzystają z zasobów naturalnych ?
• Co cenisz najbardziej w drzewach ?
• Czy znasz jakieś piosenki, wiersze lub legendy o drzewach?
• W jaki sposób drzewo wyraża „zadowolenie” lub „niezadowolenie” ze swoich warunków życia ?
• Czy choroby, które mają drzewa są związane z działalnością człowieka i zmianami klimatycznymi ?
• Czy możemy nauczyć się czegoś od drzew ?
• Jaka byłaby Twoja rola w historii, którą przed chwilą czytaliśmy?

    5. Zadaj uczniom pytanie – „Co drzewo chciało nam powiedzieć w tym liście”         i pozwól aby każda para uczniów przedstawiła rezultaty swojej pracy.

Część B

1. Powiedz uczniom, że każde drzewo mogłoby „opowiedzieć” wiele historii o swoich przygodach. Właśnie teraz jest moment, aby nauczyć się rozumieć drzewa i usłyszeć ich historie. Rozdaj każdemu uczniowi kartę pracy: „Opowieści mojego drzewa”. Omów wszystkie pozycje zawarte w tabeli i porozmawiaj o ewentualnych historiach, które mogą być zebrane i spisane przez twoich uczniów.
2. Zadaniem dla każdego ucznia jest wybranie drzewa lub kilku drzew w ich najbliższej okolicy (szkolne boisko, park, osiedle itp.) i prowadzenie obserwacji faz fenologicznych wybranego drzewa. Najlepiej jest robić to uczestnicząc w międzynarodowym projekcie BEAGLE dostępnym na stronach  www.beagleproject.org
3. Po zebraniu wystarczającej ilości danych, np. na koniec każdego „sezonu fenologicznego”, uczniowie będą pisać pisma o nazwie "Opowieści mojego drzewa". Listy te można również przesłać do swoich drzew w ramach projektu BEAGLE (www.beagleproject.org). Dzięki temu drzewa będą mogły porozmawiać z każdym uczestnikiem projektu BEAGLE.